Recht op bijstand en uitkering: Heb ik dit?

Heb ik recht op bijstand? En wanneer heb ik recht op bijstand? Het zijn simpele vragen die je liever niet stelt. Toch kan het voorkomen dat je niet meer kan voldoen aan de eisen om in je levensonderhoud te voorzien. Dan is het prettig dat je recht op bijstand hebt. In Nederland is dit gelukkig goed geregeld. Als je geen inkomsten hebt, kun je recht hebben op zowel een werkloosheidsuitkering (de WW-uitkering) als een bijstandsuitkering. Wat de WW-uitkering en de bijstandsuitkering inhouden en wanneer je er recht op hebt, wordt in dit artikel behandeld.

Recht op uitkering

Je hebt recht op een uitkering als je je baan verliest. Er zijn uiteraard een aantal voorwaarden waar je aan moet voldoen. Zo moet je je baan verliezen zonder dat je daar zelf iets aan kan doen. Dit houdt in dat je bijvoorbeeld niet gestolen mag hebben of een ander delict mag hebben begaan. Als je bijvoorbeeld niet goed gepresteerd hebt, in zulke hoedanigheid dat het het bedrijf misschien geschaad heeft, dan word je ontslagen onder zulke voorwaarden dat je helaas geen recht hebt op een WW-uitkering. Je hebt wel recht op een WW-uitkering als je ontslagen bent omdat er organisatorische redenen waren, zoals reorganisatie binnen het bedrijf. Dan kan het zijn dat jij afvalt, omdat jouw taken overbodig worden. In zo’n geval heb je recht op een uitkering.

Wanneer recht op bijstand? U heeft recht op bijstand wanneer de uw financiële situatie niet meer toereikend genoeg is om de primaire vaste maandlasten te dekken. Onder primaire verstaan wij eten, drinken, gas, licht en een dak boven uw hoofd.

Daarnaast heb je recht op een WW-uitkering als je van de laatste 36 weken voor het ontslag 26 hebt gewerkt, minimaal. Ook is er een jareneis van kracht, die stelt dat je in de 5 kalenderjaren voor het ontslag een percentage dagen gewerkt moet hebben. Bij het UWV, de organisatie achter de WW-uitkering, houden ze aan dat je minimaal 52 dagen loon moet hebben ontvangen, wil het gelden als een arbeidsjaar. Dan telt het jaar waarin je werkloos werd niet mee. De meest simpele voorwaarde voor een WW-uitkering is dat je verzekerd moet zijn voor werkloosheid. Dit ben je automatisch als je in dienst van een werkgever bent geweest, want daar betaal je premie voor de werkloosheidswet.

Omdat door onder andere de economische crisis steeds meer mensen aanspraak doen op de WW-uitkering, zijn de regels hiervoor een beetje aangescherpt. Dit houdt in dat de maximale WW-duur van 37 maanden in 2016 zal worden ingekort, tot er in 2019 nog maar maximaal 24 maanden WW-uitkering worden gegeven. Ook de rechten van de WW, zoals bijvoorbeeld de jareneis, worden aangescherpt. Als je op dit moment in de WW-uitkering zit, dan verandert er uiteraard niks en blijft het recht op uitkering in stand.

Recht op bijstand

De bijstandsuitkering is er om ervoor te zorgen dat ieder persoon in Nederland in levensonderhoud kan voorzien. Heb je bijvoorbeeld geen recht op een WW-uitkering, omdat je niet kan voldoen aan de jareneis of het aantal weken dat je had moeten werken, dan kan je recht hebben op een bijstandsuitkering. Dit kan ook het geval zijn als je WW-uitkering afloopt en je hebt nog niet een nieuwe baan gevonden. Er hangt natuurlijk een aantal voorwaarden aan een bijstandsuitkering. Zo moet je rechtmatig in Nederland wonen en verblijven en moet je 18 jaar of ouder zijn. Ook mag je geen partner hebben die wel voldoende verdient om in levensonderhoud te voorzien. Er is ook een verplichting mee te werken aan initiatieven van de gemeente om toch bezig te zijn. Ook mag je eigen vermogen niet te veel zijn. Hieronder is uitgelegd hoe dit werkt.

Eigen vermogen

De overheid hanteert het uitgangspunt dat je eigen vermogen eigenlijk geld is. Als je dus veel eigen vermogen hebt, betekent dat dat je eigenlijk geen bijstandsuitkering nodig zou moeten hebben. In het kader daarvan is de regel gesteld dat er een maximum aan het eigen vermogen zit. Dit eigen vermogen verschilt per groep mensen. Ben je bijvoorbeeld alleenstaand zonder inwonende kinderen? Dan geldt dat je maar €5290 aan eigen vermogen mag hebben wil je nog een bijstandsuitkering krijgen. Ben je een alleenstaande ouder met inwonende kinderen, dan is dit bedrag hoger, namelijk €11840. Dit bedrag geldt ook als je gehuwd bent of samenwoont zonder kinderen, dan moet je dit bedrag hanteren als gezamenlijk eigen vermogen. Ook als je wel kinderen hebt is dit het maximum aan eigen vermogen wat je mag hebben wil je nog in aanmerking komen voor een bijstandsuitkering. Als je kinderen hebt, telt hun spaargeld ook mee.

Heb ik recht op bijstand? Elke Nederlander heeft recht op bijstand mits deze aan de voorwaarden voldoet.

Verder wordt het huis ook als eigen vermogen gezien. Dit is uiteraard alleen het geval als het gaat om een koophuis. Omdat een huis vaak duurder is dan bovenstaande bedragen, wordt €48900 van het huis niet meegerekend als eigen vermogen. Ook wordt de nog af te lossen hypotheek afgetrokken. Het bedrag wat dan overblijft, is wat ook als eigen vermogen gerekend wordt. Zit je daarboven? Dan kan je alsnog een bijstandsuitkering krijgen. De gemeente verstrekt deze dan echter op basis van een lening, een krediethypotheek met je huis als onderpad.

Jongeren

Heb ik als jong persoon ook recht op bijstand? De regels zijn in dit geval iets anders. Jongeren tussen de 18 en 27 jaar hebben nauwelijks recht op een bijstandsuitkering. Dit heeft er mee te maken dat de algemene mening is dat jongeren geen bijstand hoeven aan te vragen. Zij hebben immers nog voldoende middelen om zich om te scholen of om überhaupt onderwijs te genieten. Als zij zelf niet onderwijs willen, of ze zijn uitgestudeerd, dan is er een recht op een bijstandsuitkering. Maar dan geldt nog steeds dat iedere baan die ze kunnen krijgen geaccepteerd moet worden. Daarnaast is de overheid niet zo happig op het feit dat jongeren in de bijstand komen, omdat dit wel een beetje het laatste redmiddel is. Onderwijs wordt bijvoorbeeld ook gefinancierd door de overheid, en ze hebben dus liever dat jongeren daar eerst hun heil gaan zoeken. Mocht dat niet lukken, dan kan de bijstand altijd nog. Ook is aangetoond dat als jongeren elke baan die ze kunnen krijgen aannemen, altijd werk zouden hebben. Het is dus ook niet nodig om meteen in de bijstand te gaan.

Lage en hoge bijstandsnorm

Het bijstandsniveau is afhankelijk van verschillende omstandigheden. Persoonlijke omstandigheden zoals de gezinssituatie en bepaalde inkomsten spelen daarbij een belangrijke rol. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat je een bepaald loon hebt per maand, wat niet voldoende is om rond te komen. In dat geval ontvang je een aanvullende uitkering om in je eerste levensbehoeften te voorzien. Wanneer je geen extra inkomen hebt krijg je een uitkering dat net zo hoog is als de bijstandsnorm. De precieze bedragen zijn als volgt, inclusief vakantiegeld:

Redenen voor een afwijzing

Er zijn verschillende omstandigheden waardoor je uitkeringsaanvraag kan worden afgewezen. Ook als je in principe voldoet aan bijna alle criteria heb je er niet altijd recht op. Zo wordt je aanvraag bij de Wet Zorg en Inkomen afgewezen wanneer je in de gevangenis zit. Hetzelfde geldt voor personen tussen de 18 en 21 jaar die in een inrichting zitten. Wel wordt er soms een uitzondering gemaakt voor tienerouders of weggelopen kinderen. Ook heb je geen recht op een uitkering wanneer je werkgever je onbetaald verlof heeft gegeven. In dat geval krijg je namelijk nog steeds betaald vanuit je contract.

Bijverdienen bijstand mag dat?

Het is toegestaan om in een bijstandsuitkering extra inkomen te vergaren door bijvoorbeeld het hebben van bijstand en werken. Deze inkomsten moet je wel aangeven aan de gemeente. De gemeente ziet deze inkomstenbron, welke deze dan ook is, als een teken dat je niet langer compleet afhankelijk bent van de bijstandsuitkering. Daarom zorgen deze inkomsten ervoor dat je bijstandsuitkering gekort wordt. Niet alle inkomsten of in elk geval is het zo dat je gekort wordt op je bijstandsuitkering. Daarom is het erg belangrijk al deze inkomsten door te geven.

Er zijn een aantal regels aan bijverdienen met een bijstandsuitkering. Zo bepaalt de gemeente altijd wanneer en welke inkomsten worden gerekend bij het korten van je bijstandsuitkering. Het gaat om netto-inkomen en aan inkomen in natura wordt ook een bedrag gehangen. Verwervingskosten, bijvoorbeeld reiskosten, worden door de gemeente niet meegenomen. Andere zaken die gekort worden op je bijstandsuitkering zijn bijvoorbeeld kosten uit onderhuur of vakantiegeld.

Als je inkomsten uit arbeid vergaart, wordt niet alles gekort op je bijstandsuitkering. Maximaal 6 maanden worden vrijgelaten, met 25% van het inkomen met een maximum van 192 euro netto per maand. Deze arbeid moet positief zijn voor je terugkeer op de arbeidsmarkt. Voor een alleenstaande ouder met kinderen geldt dat ze na de 6 maanden nog recht hebben op nog 30 maanden vrijstelling, met 12,5% van het inkomen met een grens van 120 euro netto. Voor 65-plussers geldt dat ze altijd vrijstelling krijgen, zonder de voorwaarde dat het positief moet zijn voor terugkeer op de arbeidsmarkt. Jongeren tot 27 jaar krijgen geen vrijstelling. Freelancers lopen tegen het probleem aan omdat ze gekort worden met hun omzet en niet met hun nettoloon.

Heb ik recht op bijzondere bijstand?

Het kan soms zijn dat je, terwijl je een bijstandsuitkering hebt, speciale kosten moet maken die je niet kunt betalen met het bedrag aan bijstand. Dan kun je een bijzondere bijstand aanvragen bij de gemeente. Dit kan bijvoorbeeld met bijzondere bijstand verhuiskosten. Daar zijn een aantal voorwaarden voor, namelijk dat je een Nederlandse identiteit hebt en in Nederland woont en verblijft. Je krijgt geen bijzondere bijstand als je een gedetineerde bent, jonger dan 18 bent of als je bijstand nodig hebt om een schuld af te lossen.