Om zelf te kunnen voorzien in de kosten van levensonderhoud is het noodzakelijk om over inkomen te beschikken. Gelukkig is het zo dat de meeste mensen in Nederland goed kunnen voorzien in hun eigen onderhoud door inkomsten uit bijvoorbeeld werk, er zijn echter ook situaties waarin dat niet vanzelfsprekend is. In die situaties kan er vaak een beroep worden gedaan op het sociale vangnet, één van die sociale voorzieningen heet een bijstandsuitkering. Afhankelijk van de persoonlijke situatie kan men voor een korte of lange periode afhankelijk zijn van bijvoorbeeld een uitkering in verband met werkeloosheid of ziekte. Indien de periode van werkeloosheid lang aanhoudt kan men genoodzaakt zijn om een beroep te moeten doen op de Wet Zorg en Inkomen, in de volksmond ook wel de bijstandsuitkering genoemd. Een dergelijke uitkering kent diverse vormen. Zo kunt u bijvoorbeeld de speciale bijstand alleenstaanden aanvragen als u geen partner hebt, maar ook als getrouwd of ongetrouwd stel kunt u een aanvraag indienen voor een bijstandsuitkering.
Elke Nederlander heeft recht op bijstandsuitkering. Toch zijn er enkele voorwaarden voor een bijstandsuitkering.
Voorwaarde bijstandsuitkering
In principe heeft iedereen die aan bepaalde criteria voldoet, recht op een bijstandsuitkering. Deze voorwaarden gelden voor iedereen, en zijn dus niet afhankelijk van de gemeente die uiteindelijk de aanvraag voor een bijstandsuitkering moet beoordeeld. Om in aanmerking te komen voor een bijstandsuitkering gelden standaard de volgende voorwaarden:
- U heeft de Nederlandse nationaliteit of je bent in het bezit van een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd.
- U bent minimaal 18 jaar of ouder
- U moet in Nederland wonen en verblijven en ingeschreven staan in de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA)
- U mag niet uitgesloten zijn van het recht op bijstand
- U inkomen is minder dan het geldende minimum inkomen wat van toepassing is op jouw situatie.
- Het eigen vermogen moet binnen de wettelijke grenzen vallen.
In sommige situatie kan er sprake zijn van dat u geen beroep kan doen op de Wet Zorg en Inkomen en dus geen bijstandsuitkering kan aanvragen. In de volgende gevallen heeft u geen recht op een bijstandsuitkering:
- Als u toerist bent
- Als u illegaal in Nederland verblijft
- Als u een asielzoeker bent zonder verblijfsvergunning
- Als u een minderjarige alleenstaande asielzoeker bent
- Als u medewerker bent van een internationale organisatie
- Als u grensarbeider bent (je woont bijvoorbeeld in België of Duitsland en je werkte in Nederland)
Uitgesloten zijn van het recht op bijstand
Recht hebben is geen recht krijgen op bijstand. U kunt recht hebben op bijstand, maar van het recht op bijstandsuitkering zijn uitgesloten. Dit houdt in dat u wel in aanmerking zou kunnen komen voor een bijstandsuitkering, maar dat de aanvraag voor een bijstandsuitkering vanwege bijzondere omstandigheden niet in behandeling wordt genomen, of wordt afgewezen.
Voorbeelden van dergelijke bijzondere omstandigheden zijn de volgende situaties:
- U bent gedetineerd in Nederland of buitenland
- U verblijft voor een langere tijd in het buitenland (uitzondering: een toegestane vakantie)
- U bent jonger dan 18 jaar (uitzondering: weglopers, tienerouders)
- Uw leeftijd ligt tussen de 18 en 21 jaar en verblijft in een inrichting of tehuis
- U geniet onbetaald verlof van de werkgever
Als de bijzondere omstandigheid die tot de uitsluiting van de bijstandsuitkering geleidt hebben, opgeheven is, komt u mogelijk wel weer in aanmerking voor een bijstandsuitkering.
Inschrijving via Werk.nl is verplicht
Een bijstandsuitkering aanvragen is zeer eenvoudig. U zult er wel rekening mee moeten houden dat een aantal zaken op orde dient te zijn alvorens de aanvraag ingediend kan worden. Het recht op een bijstandsuitkering kan namelijk alleen worden vastgesteld als aan alle voor waarden is voldaan. Zo is het, behalve de bovenstaande punten, ook van belang dat u;
- Ingeschreven staat als werkzoekende (via werk.nl, denk aan het inschrijvingsbewijs). De inschrijving zal u ten alle tijden moeten laten verlengen om deze geldig te laten zijn.
- Uw C.V. zal ook actief moeten staan op de website van werk.nl (overigens kunt u zonder inschrijving bij het CWI (en dus ook op de website werk.nl) geen bijstandsuitkering aanvragen.
- De hele procedure van het aanvragen van een bijstandsuitkering is voor iedereen hetzelfde. Dat geldt dus zowel voor een bijstand alleenstaande ouder uitkering, een samenwonend stel, een uitkering alleenstaande moeder enzovoort.
- De bijstandsuitkering brengt verplichtingen met zich mee. Vanuit het principe dat solidariteit met de zwakkeren in de samenleving een essentieel onderdeel is van de zorgstaat, kunt u een beroep doen op sociale voorzieningen als een uitkering. Het is zeker geen vrijblijvend alternatief inkomen. Een tegenprestatie is dan ook normaal. U ontvangt immers geld van de staat waar een ander voor moet werken.
- De belangrijkste tegenprestatie is de sollicitatieplicht. Vanaf het idee dat een bijstandsuitkering voor de ontvanger van tijdelijke aard dient te zijn, is het logisch dat u de verplichting hebt om inspanningen te leveren om zodoende de periode te beperken waarin u afhankelijk bent van een uitkering via de bijstand. Dat geldt voor alle uitkeringsgerechtigden dus ook voor de uitkering van een alleenstaande moeder. Die verplichting gaat overigens al in vanaf het moment dat u een uitkering aanvraagt.
Een voorschot op de bijstand is niet vanzelfsprekend
Als u een bijstandsuitkering aanvraagt, kunt u tevens verzoeken om een bijstand voorschot. De periode waarin een besluit wordt genomen omtrent het wel of niet goedkeuren van de aanvraag voor een bijstandsuitkering bedraagt over het algemeen enkele weken. Het is logisch dat, indien u bijvoorbeeld 4 weken moet wachten, er wel geld moet zijn om in de ergste nood te voorzien. De gemeente is wettelijk verplicht om u een voorschot te geven, echter kan de gemeente een voorschot ook weigeren als niet geheel duidelijk is of er wel voldoende grond is voor het verstrekken van een bijstandsuitkering. De hoogte van een voorschot is 90 procent van de toepasselijke bijstandsnorm. Dit is dus afhankelijk van uw woonsituatie. Dit besluit moet worden genomen binnen 4 weken.
Bijstandsuitkering aanvragen
Wanneer je voor een lange of korte tijd werkloos bent, is het mogelijk om een uitkering aan te vragen. In dat geval doe je een beroep op de Wet Zorg en Inkomen, beter bekend als de bijstandsuitkering. Er bestaan diverse vormen van deze uitkering. Zo kun je een bijstandsuitkering alleenstaande aanvragen wanneer je geen partner hebt. Ook voor getrouwde of ongetrouwde stellen is het mogelijk om een uitkering te krijgen. Daarnaast bestaat er een alleenstaande ouder uitkering, en een uitkering alleenstaande moeder.
Tegenprestatie bij een uitkering
Iedereen ondergaat dezelfde procedure wanneer hij of zij een uitkering aanvraagt. Het geldt bijvoorbeeld voor een alleenstaande ouder uitkering, maar ook wanneer je samenwoont. Ook bij een uitkering alleenstaande moeder gelden er een aantal criteria waar je aan dient te voldoen. In de Nederlandse verzorgingsstaat heeft iedere burger recht op een uitkering. Al decennialang is solidariteit met de zwakkeren belangrijk in onze maatschappij. Besef wel dat het niet zomaar een ‘gratis’ inkomen is. Je zult er wel het een en ander voor moeten doen. Jouw inkomen is namelijk mogelijk dankzij de werkende burger. Zodoende ben je in de periode van een uitkering verplicht om te solliciteren. Deze verplichte tegenprestatie begint vanaf het moment dat je een uitkering krijgt. Op die manier ben je er hopelijk zo kort mogelijk van afhankelijk. Deze plicht geldt voor elk persoon met een uitkering. Ook een alleenstaande moeder zal dus moeten solliciteren naar een baan.
Bijstandsuitkering en eigen huis
Bijstandsuitkering en eigen huis, hoe zit dat dan? Een huis valt bijvoorbeeld ook onder eigen vermogen, bijstand eigen huis. Het gaat om dit geval om een koophuis, want dat is wat je daadwerkelijk bezit. Huur je een huis? Dan gelden deze regels niet. Van je huis wordt €48.000 van de waarde niet meegerekend als eigen vermogen. Dit houdt in dat als je een huis van €100.00 hebt, dat je dan in de ogen van de gemeente een eigen vermogen hebt van €52.000. Zoals hierboven te zien is, is dit dus meer eigen vermogen dan mag bij een bijstandsuitkering. Gelukkig wordt daarom ook nog de nog af te lossen hypotheek in mindering gebracht op de waarde van het huis. Als wat dan overblijft meer is dan de maximale waarde voor het eigen vermogen, dan kan er alsnog een bijstandsuitkering aangevraagd worden, maar dan wordt deze verstrekt als lening. Dit is dan een krediethypotheek verleend door de gemeente en je huis is daarbij onderpand.
Het is dus in principe geen probleem om een eigen huis te hebben naast je bijstandsuitkering, maar het kan misschien beter zijn om naar een huurhuis te gaan. Dan kan je bijvoorbeeld weer aanspraak maken op huurtoeslag. Dit kan als je huurprijs in verhouding tot je inkomen te veel is. Om huurtoeslag te krijgen, moet je het verzamelinkomen opgeven van het huishouden. Woon je dus met meer mensen die allemaal verdienen? Dan kun je waarschijnlijk geen huurtoeslag krijgen. Ook spaargeld en beleggingen worden meegenomen in het verzamelinkomen, dus huurtoeslag krijg je pas bij weinig eigen vermogen. Ook moet je een eigen voordeur hebben. De huurprijs van de woning moet lager zijn dan €652,52. Als je jonger bent dan 23, is het bedrag €361,66. Om te kijken of je in aanmerking komt voor huurtoeslag, kun je kijken op de website van de belastingdienst.